Campus Redingenhof
De leerlingen van Campus Redingenhof hebben erg diverse achtergronden. Heel wat leerlingen kampen met socio-emotionele problemen, en het risico op schooluitval is reëel. Bij het begin van Ris+K wilde Redingenhof dan ook graag een van de zes pilootscholen van het project worden. Dat vertellen leerlingenbegeleiders Dorien Tilkens en Sofie Snyers.
Sofie: "Op de eerste open afstemmingsmarkt hebben we kennisgemaakt met collega's van andere scholen en met de welzijnspartners. Je kon er een casus voorstellen: een leerling of klas waarvoor je ondersteuning wenste. In overleg met de welzijnspartner werd er dan een plan van aanpak opgesteld. Dat werd gefinancierd door een 'rugzakje', een budget dat via Ris-K ter beschikking werd gesteld."
Dorien: "Onze eerste casus was een jongen uit het tweede jaar. Hij kwam niet graag naar school, en in de klas maakte hij het de leerkrachten moeilijk. Dankzij het rugzakje hebben we kunnen samenwerken met ACHT — een van de welzijnspartners — om die jongen te helpen. Benny van ACHT is eerst met hem komen praten, en daarna heeft hij een gesprek geleid tussen de jongen en de leerkrachten en leerlingenbegeleiders. De toon was neutraal, niet-beschuldigend: wat loopt goed, wat niet. We hebben allemaal veel geleerd van de gesprekstechnieken die Benny hanteerde."
Sofie: "Op een volgende open afstemmingsmarkt hebben we een tweede casus voorgesteld: een erg timide jongen die jaar na jaar gepest werd. Op advies van Karin Jacobs, de projectcoördinator van Ris-K, hebben we toen gekozen voor een begeleiding op twee sporen. Benny is met die jongen in gesprek gegaan. Dat is opgenomen op video, en met die beelden zijn we vervolgens met het lerarenteam aan de slag gegaan. De beelden waren confronterend, je zag duidelijk welke impact pesten kan hebben op een jongere."
Dorien: "Parallel daarmee heeft Kristof van Arktos weerbaarheidstraining gegeven aan de hele klas. Niet alleen de pesters of de gepeste jongeren hebben er baat bij om aan hun sociale vaardigheden te werken; je moet ook de andere leerlingen sensibiliseren, zodat ze niet langer zwijgen maar leren opkomen voor elkaar. Ik heb zelf ook aan die training deelgenomen, en ik heb daar heel veel uitgehaald wat ik nu als leerlingenbegeleider gebruik in vergelijkbare situaties."
Sofie: "Om alle leerlingen mee aan boord te krijgen, werkte Kristof met een beloningssysteem: ‘Als jullie goed meewerken, mogen jullie zelf een beloning kiezen.’ De leerlingen hebben ervoor gekozen om een voetbalmatch te organiseren. Ze hebben zelf geregeld dat het voetbalveld vrij was, zelf de ploegen ingedeeld, samen die match gespeeld, en allemaal zonder ruzie te maken. Eigenlijk namen ze voor het eerst zelf verantwoordelijkheid. Ook de gepeste jongen voelde zich weer opgenomen in de groep."
Muurtjes breken
Sofie: "In de tweede cyclus van Ris-K hebben we vooral ingezet op preventie. We zijn een grote school met veel uiteenlopende richtingen. Dus hebben we ons de vraag gesteld: hoe kan je zo'n school toch overzichtelijk en veilig houden? Dat kon bijvoorbeeld door, letterlijk, muurtjes af te breken. Het praktijklokaal houtbewerking was zo ingericht dat de leerkracht de werkbank van de leerlingen niet van overal zag. We hebben het lokaal anders ingedeeld, zodat er altijd visuele controle mogelijk is. Een kleine ingreep, maar het helpt om ruzies te voorkomen."
Dorien: "We hebben ook geïnvesteerd in onze pedagogische aanpak, bijvoorbeeld door te starten met co-teaching. Het komt erop neer dat leerlingen voor een groot deel zelf hun weekschema kunnen invullen. Ze worden begeleid door twee leerkrachten: de ene geeft ondersteuning, de andere heeft oog voor wat de individuele leerlingen nodig hebben en kan ze desgewenst apart nemen voor een gesprek."
Sofie: "We zijn ook begonnen met time-ins, naar het voorbeeld van De Wijnpers en Don Bosco Groenveld — een direct gevolg van de wisselwerking tijdens de open afstemmingsmarkten. We werkten al langer met time-outs: een leerling met gedrags- of andere problemen wordt verschillende weken intensief begeleid door Koïnoor en komt al die tijd niet naar school. Dat blijven we doen, maar nu hebben we dus ook kortere time-ins. Een leerling die over de schreef gaat, wordt voor een paar uur uit de klas gehaald en in een apart lokaaltje gezet. Er is een toezichter, maar die gaat niet met de leerling in gesprek. De bedoeling is dat de leerling kan afkoelen in een prikkelarme omgeving, en tegelijk aan zelfreflectie doet."
Leermoment
Dorien: "Dankzij Ris-K hebben we ook kennisgemaakt met LSCI, een onderwijsmethode die al enkele jaren wordt toegepast bij Don Bosco Groenveld in Heverlee. Daar organiseren ze meerdaagse LSCI-trainingen, die wij en verschillende van onze collega's al hebben gevolgd."
"Tijdens die opleiding krijg je handvatten waarmee je conflictsituaties kan aanpakken. Het idee is dat je aan de leerlingen wel grenzen stelt, maar niet langer met ze in discussie gaat. Je geeft ook zo weinig mogelijk traditionele straffen, want dat werkt vaak averechts. Het idee is dat je het conflict ombuigt tot een leermoment voor de leerling. Hoe pak ik dit de volgende keer anders aan? Hoe voorkom ik conflicten, en wat heb ik daarvoor nodig?"
"Onze school probeert zoveel mogelijk leerkrachten de LSCI-training te laten volgen. Veel sleutelfiguren zoals coördinatoren en opvoeders hebben de opleiding al achter de rug, en zij maken er ook hun collega's warm voor. Die spreken ons aan: wanneer mogen wij ook op training? Echt: de vernieuwing is ingezet."
Niet lossen
Sofie: "Het is niet vanzelfsprekend om tegenover collega's en directies van andere scholen toe te geven dat je soms problemen hebt. Maar Ris-K bood daarvoor een veilig platform."
"Nu willen we graag ook binnen onze school een veilige en open leeromgeving creëren. Daarvoor zijn we in zee gegaan met Flanders Synergy. We delen onze school op in vier teams: sport, techniek, eerste graad en zachte vloot. Binnen elk team is er een kerngroep van leerkrachten die de leerlingen begeleiden en bijsturen tijdens hun volledige schoolloopbaan. Om hen daar zoveel mogelijk in te steunen, hebben we via Ris-K de hulp van Arktos ingeroepen. Tijdens een meerdaagse vorming heeft Arktos met onze leerkrachten gewerkt rond de klasdynamiek en hun individuele stijl van lesgeven."
"Als ik terugkijk, denk ik dat Ris-K ons vooral heeft uitgedaagd om na te denken over hoe we leerlingen zo lang mogelijk kunnen vasthouden en hoe we dat ook kunnen opnemen in ons beleidsplan. Het heeft ons zelfs geïnspireerd tot een nieuw motto: 'Wij lossen pas als het is opgelost!' Dat geeft mooi weer hoe we tegenover onze leerlingen staan: open en betrokken, maar tegelijk vasthoudend."